การคิดอย่างมีวิจารณญาณ

การคิดอย่างมีวิจารณญาณ เป็นกระบวนการคิดที่มีการพิจารณากลั่นกรองไตร่ตรองอย่างดีการคิดที่รอบคอบ สมเหตุสมผล

ทักษะ และลักษณะการคิด
ปัญหา ต้องอาศัย
(๑) การคิดวิเคราะห์
(๒) การคิดลึกซึ้ง
(๓) การคิดอย่างมีเหตุผล
(๔) การคิดละเอียด ครอบคลุม

เป้าหมาย ต้องอาสัย
(๑) การวิเคราะห์
(๒) การผสมผสาน
(๓) การคิดลึกซึ้ง
พิจารณากลั่นกรอง ต้องอาศัย
(๑) มีเหตุผล
(๒) คิดกว้าง ครอบคลุม
(๓) คิดไกล
(๔) คิดละเอียด รอบคอบ ถูกทาง

ปัจจัยเสริม และปัจจัยอุปสรรค
ปัจจัยเสริม
- ความสามารถด้านทักษะการคิด และลักษณะการคิดที่เกี่ยวข้องกับการ วิเคราะห์ สังเคราะห์
- ความรู้ และข้อมูลที่เกี่ยวข้อง รู้กว้าง
-การใช้เทคนิคระดมสมอง
ปัจจัยอุปสรรค
- คิดง่าย ทำก่อนแก้ภายหลัง (มักง่าย)
- มีข้อมูลไม่สมบูรณ์

การคิดแบบอริยสัจ 4

4กระบวนการคิดแบบอริยสัจสี่มีลักษณะคล้ายกับการคิดแบบวิทยาศาสตร์ มีองค์ประกอบ 4 ประการ คือ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค กล่าวคือ
(๑)ขั้นตอนการคิดเกิดสภาพปัญหาหรือความคับข้องใจ(ทุกข์)
(๒)วิเคราะห์หาสาเหตุของปัญหา(สมุทัย)
(๓)ระบุประเด็นปัญหาเลือกวิธีปฏิบัติเพื่อให้ปัญหาหมดไป(มรรค)
(๔)วัตถุประสงค์สภาวะของปัญหาลดลงหรือหมดไป(นิโรธ)

กิจกรรม
นักศึกษาลองใช้แระบวนการคิดตามแนวคิดแบบ อรยสัจ4 ของพระพุทธเจ้า ตามปัญหาต่อไปนี้ แล้วร่วมกันแสดงความคิดเห็นด้วย...
ปัญหาของครอบครัวหนึ่งลูกชาย 2 คนติดเล่นเกมคอมพิวเตอร์ จนไม่เป็นอันเรียนหนังสือเวลาไปโรงเรียนมักจะหนีไปเล่นเกมที่ร้านข้างโรงเรียน กลับบ้านก็จะนั่งเล่นเกมอยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์แม้รับประทานอาหารก็เช่นเดียวกันพ่อแม่ควรจะทำอย่างไร (คิดตามแนวอริยสัจสี่)

การคิดตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

การคิดตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ความหมายการคิดตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เป็นการคิดที่ดำเนินตามขั้นตอนที่เรียกว่า ระเบียบวิธีทางวิทยาศาสตร์มีขั้นตอนโดยสรุป คือ
(๑)ขั้นสังเกต
(๒)ชั้นตั้งปัญหา
(๓)ขั้นตั้งสมมติฐาน
(๔)ขั้นรวบรวมข้อมูล
(๕)ขั้นสรุป

ทักษะ และลักษณะการคิด
การตั้งปัญหา ต้องใช้ทักษะการคิด
(๑)การคิดวิเคราะห์
(๒)การคิดอย่างมีเหตุผล
(๓)การคิดถูกทาง
การตั้งสมมติฐาน ต้องอาศัย
(๑)การคิดอย่างมีเหตุผล
(๒)การคิดวิเคราะห์
(๓)การคิดริเริ่ม
(๔)การคิดกว้าง
การรวบรวมข้อมูล ค้องอาศัย
(๑)การคิดอย่างมีเหตุผล
(๒)การคิดริเริ่ม
(๓)การคิดละเอียด ชัดเจน
(๔)การคิดไกล
สรุปผล ต้องอาศัย
(๑)การคิดอย่างมีเหตุผล
(๒)การคิดวิเคราะห์
(๓)การคิดลึกซึ้ง

การคิดแบบต่างๆ

รูปแบบการคิด มีลักษณะต่างๆ ดังนี้
(๑)การคิดตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์(Scientific Thinking)
(๒)การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Thinking)
(๓)การคิดสร้างสรรค์ (Creative Thinking)
(๔)การคิดแบบอริยสัจ 4
(๕)การคิดเชิงรุก

คนรุ่นใหม่ต้อง...

• สื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ
• คิดเป็นระบบ มีวิจารณญาณ
• แก้ปัญหาซับซ้อนอย่างฉลาด
• มีวินัย ปรับตัวเก่ง
• คล่อง ทันโลก
• ใช้เทคโนโลยีอย่างเหมาะสมและมีประสิทธิภาพ

การคิดของคนทั่วไปจะต่างกัน 2 อย่าง คือการคิดทางบวกและการคิดทางลบ แสดงน้ำหนักของการคิดดังนี้

คิดทางบวก/คิดทางลบ
60%/40% มักจะประสบความสำเร็จ
50%/50%ไม่ค่อยประสบความสำเร็จ
40%/60%

นักศึกษา Com9 ว่าจริงหรือไม่...ใครว่าจริง/ไม่จริง ช่วยให้เหตุผลกันหน่อย

สรุปสาระสำคัญ "พื้นฐานการคิด"

การคิดเฉียบคมได้มากน้อยเพียงใด ขึ้นอยู่กับ ระบบการคิดที่ดี วิธีที่ครบถ้วนสมบูรณ์ เป็นระบบระเบียบ หรือสร้างสรรค์มากน้อยเพียงใด อย่างไรก็ตาม ธรรมชาติการคิดของเรามักถูกจำกัดด้วย "กรงขังแห่งประสบการณ์" เราจะคิดเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ บนพื้นฐานของประสบการณ์ที่ได้รับ ทั้งประสบการณ์ที่ได้รับจากข้อมูลความรู้หรือลองลงมือปฏิบัติด้วยตัวเอง วึ่งเราแต่ละคนนั้น ต่างมีประสบการณืที่จำกัด ความจำกัดนี้เองที่ปิดกั้นเราไม่ให้สามารถคิดได้อย่างทะลุปรุโปร่ง นั่นคือ เราควรมีการคิดเพื่อจะได้รับคำตอบที่ตรงกับวัตถุประสงค์ ดังนี้
...เพื่อสามารถเปรียบเทียบได้ อันจะนำไปสู่การตัดสินใจที่ถุกต้อง (คิดเปรียบเทียบ)
...เพื่อสามารถพิสูจน์หาข้อเท็จจริงได้อย่างเป็นเหตุเป็นผล (คิดวิพากษ์)
...เพื่อสามารถหาทางเลือกได้ดีที่สุดในความจำกัด (คิดกลยุทธ์)
...เพื่อมีกรอบความคิดที่คมชัดในการวางแนวทาง (คิดนโนทัศน์)
...เพื่อสามารถประยุกต์สู่การปฏิบัติได้จริง (คิดประยุกต์)
...เพื่อสามารถคาดเดาอนาคตในการวางแผนเชิงรุกได้ (คิดอนาคต)
...เพื่อสามารถเชื่อมโยงประเด็นที่เกี่ยวข้อง เข้ามาวิเคราะห์หรือใช้ได้อย่างเกิดผล (คิดบูรณาการ)
...เพื่อสามารถหาทางเลือกใหม่ที่ไม่ซ้ำแบบเดิม (คิดสร้างสรรค์)
...เำื่พื่อหาข้อสรุปหรือแก้ปัยหาที่เกิดขึ้นได้ (คิดวิเคราะห์)
...เพื่อเลียนแบบส่วนดี (การคิดสังเคราะห์
...เพื่อสามารถแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ วางแผนอย่างชัดเจน (การคิดเป็นระบบ)

สมองของมนุษย์ประกอบไปด้วยเซลล์นักล้านเซลล์ ทำให้มนุษย์ทุกคนเรียนรู้ได้เกือบทั้งหมด ถ้าให้เรียนรู้ตามสไตล์ของเขา จะเกิดการเรียนรู้ได้ตลอดชีวิต

การคิดเป็นระบบ มีแบบแผนได้ดี ขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพของสมอง สมองคนเป็นอวัยวะที่แบบางมาก ตั้งอยู่ในกะโลหกศีรษะและลอยตัวอยู่ในน้ำ มีน้ำหนักประมาณ ๑,๔๐๐ กรัม น้ำหนักของสมองจะทำให้แต่ละคนเกิดทักษะการคิดมากน้อยต่างกัน

มาบริหาร...สมองกันเถอะ

มี Vedio จาก Youtube มาให้ดูครับ...สำหรับ นักศึกษที่ต้องการ "บริหารสมอง"ของตนเอง

สมอง...

ในสมองของเรา เราสามารถสำเหนียกถึงอารมณ์จากน้ำเสียงหรือสีหน้าของบุคคลอื่นที่แตกต่างออกไปจากความรู้สึกหรือการแสดงออกทางอารมณ์ของคนๆนั้น การวิจัยทางอารมณ์ของ ดรีเว็ทและ ดามาซิโอ ได้แสดงให้เห็นว่า สมองซีกขวามีความชำนาญพิเศษกับอารมณ์ที่เป็น "ลบ" ขณะที่สมองซีกซ้ายรับหน้าที่เรื่องอารมณ์ที่เป็น"บวก" ผลสนับสนุนข้อหนึ่งก็คือ คนไข้ที่ได้รับบาดเจ็บทางสมองซีกซ้าย จะมีลักษณะซึมเศร้ามากกว่าผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บทางสมองซีกขวา



สัปดาห์ที่ผ่าน อาจารย์ได้เริ่มสอนเป็นสัปดาห์แรก สิ่งที่ได้พูดถึงคือเรื่องของ "สมอง" ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่สุดสำหรับมนุษย์ สมองทำให้มนุษย์มีความลำ้เลิศกว่าคอมพิวเตอร์ หรือลำ้เลิศกว่าสัตว์ทั้งปวง กลไกของสมองมีความซับซ้อน จนยากจะเรียนรู้ได้ หรือทดสอบได้เห็นได้ว่าสมองทำงานอย่างไร

การเรียนครั้งแรก มีเกมส์หลายเกมส์ที่อาจารย์ให้นักศึกษามีส่วนร่วมในารทำกิจกรรม เป้าหมายหลักคือการพัฒนาสมอง และแสดงให้เห็นว่า การคิดและการตัวสินใจของเรานั้นมาจากความอัฉริยะของสมองมนุษย์ แต่จะคิดได้อย่างไรนั้น คงหาคำตอบยากดังที่กล่าวแล้ว หากจะหมายถึงกระบวนการคิดของสมอง

เพื่อเพิ่มเติมสาระของการเรียน ขอนำเกร็ดความรู้เกี่ยวกับสมอง มาเพื่อให้นักศึกษาได้คิดตาม
"แม้ว่าคนถนัดขวาส่วนใหญ่ (โดยเฉพาะผู้ชายที่ถนัดขวา) จะมีศูนย์กลางทางภาษาอยู่ที่สมองซีกซ้าย แต่คนถนัดขวาไม่ใช่สิ่งที่ใช้สำหรับคาดเดาว่า พวกเขามีศูนย์กลางภาษาอยู่ในสมองซีกขวา ลอริน อีเลียส และ M.P. บรายเด้น พบว่า เท้า...ข้างที่คุณใช้เตะหรือย่ำเท้า...เป็นตัวคาดเดาที่ชัดเจนกว่า ดังนั้น หากคุณเตะเท้าด้วยเท้าซ้าย คุณมีโอกาสสูงที่จะมีศูนย์กลางภาษาอยู่ในสมองซีกขวา

เพื่อนเรา...

๑. นางสาวกมลวรรณ นารีรักษ์ (tonaer2010@hotmail.com) Tel:088-3138770
๒. นางสาวดารุณี ไชยศรี (nama_jang@hotmail.com) Tel:080-4801521
๓. นางสาวชุติมา ศรีมันตะ (jib2111@hotmail.com) Tel:085-0875687
๔. นางสาวรุ่งทิวา มณีวรรณ (kunaso_1992@hotmail.co.th) Tel:
๕. นางสาวรุจิรา อรรคศรีวร (myrujira_2528@hotmail.co.th) Tel:080-4091127
๖. นายจิรทิปต์ หิรัญอร
๗. นางสาวกัลญา คนฉลาด (รองฯ)
๘. นางสาวลลิตา ไหว้พรหม (lucky.ky.1989@gmail.com) Tel:081-2627211
๙. นางสาวพิมพ์จิตรา วังคะฮาต (nuna_085013@hotmail.com) Tel:085-0137291
๑๐. นายฉัตร เมืองหงษ์ (kknd_2529@hotmail.com)
๑๑. นายมาวิน รักษ์กิจ (mungrukkit4@hotmail.com)
๑๒. นางอัฉริยาภรณ์ บุตรงาม (atshariya_au@hotmail.com) Tel:082-1776958
๑๓. นางสมบูรณ์ วิจิตรจันทร์ (BOON.2506@hotmail.com)Tel:081-3802599
๑๔. นายนิรันดร์ ศรีวงษา(หัวหน้า)(ton8882010@hotmail.com) Tel:080-5558021
๑๕. นางสาวมยุรี ยืนยง (pompam253209@hotmail.com) Tel:085-0069682
๑๖. นางสาวอังศุมาลิน ทองศรี
๑๗. นายธงชัย ลิลา Tel:083-5993793
๑๘. นางสาวธัญชนก คุณดิลกเดโช (thanchanok_kkk@hotmail.com) Tel:086-8605430
๑๙. นางนิภาวดี เชื้อคำฮด
๒๐. นางสาวรุ่งลดา ดีดวงพันธ์
๒๑. นายนาท เสนคะ (nat_senhka@hotmail.com) Tel:080-4625879

สาระการเรียนรู้

รายวิชา การคิดและการตัดสินใจ มีสาระสำคัญที่ต้องเรียน ดังนี้
๑. พื้นฐานการคิดและกลไกทางสมอง
๒. กระบวนการคิดของมนุษย์
๓. การตัดสินใจ
๔.อ การใช้ข้อมูลและข่าวสารเพื่อการตัดสินใจ
๕. กลยุทธ์ในการแก้ไขปัญหา

เนื้อหาข้างต้นดูไม่มาก แต่จะมีรายละเอียดที่ต้องทำความเข้าใจ ศึกษาค้นคว้าค่อนข้างมาก ก็ขอความร่วมมือนักศึกษา มีส่วนร่วมในการเรียน แสวงหาความรู้เพิ่มเติม ทำกิจกรรมร่วมกับผู้สอนอย่างต่อเนื่อง ไม่ต้องกังวลเรื่องระดับคะแนนที่จะได้ และก็คงไม่ยากเกินกว่าที่จะเรียนรู้ได้ เพราะมนุษย์ สามารถเรียนรู้ได้ตลอดเวลาอยู่แล้ว ...ขอให้โชคดีนะครับ

ยินดีต้อนรับ

รายวิชา "การคิดและการตัดสินใจ" เป็นรายวิชาหนึ่งที่ผู้สอนได้รับมอบหมายให้สอนในภาคการศึกษาที่ ๓/๒๕๕๓ นี้ ซึ่งเป็นนักศึกษาสาขาวิชาคอมพิวเตอร์ธุรกิจ รุ่น ๙ หน่วยจัดการศึกษาอำเภอเมืองมุกดาหาร (โรงเรียนมุกดาหาร) สอนวันอาทิตย์ ในช่วงภาคเช้าจนถึงเีที่ยงวัน ผู้สอนยินดีมากที่ได้ทำการสอนในรายวิชานี้ และเป็นสอนในครั้งแรกด้วย (ตามปกติจะสอนในรายวิชาเศรษฐศาสตร์ สถิติธุรกิจ การบริหารการพัฒนา เป็นต้น)

ก็ขอต้อนรับนักศึกษา Com ๙ ทุกคน ด้วยความยินดี สัปดาห์ที่ผ่านมา ก็ได้พบกันแล้ว (๖ กุมภาำพันธ์ ๒๕๕๔)และคงจะได้พบกันต่อไปทุกสัปดาห์นะครับ คงไม่หนีไปไหนเสียก่อน

คงเป็นรายวิชาที่ศึกษาถึงหลักการของกระบวนการคิดและการตัดสินใจของมนุษย์ ความคิดสร้างสรรค์ การวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสาร การให้เหตุผลในกาีรตัดสินใจ ทุกคนมีความสามารถในการตัดสินใจเหมือนกัน จะมีความแตกต่างกันในการตัดสินใจขึ้นอยู่กับประสบการณ์และความรู้ของแต่ละบุคคล ถ้าคนเรามีการพัฒนาความคิดของตนเองอยู่เสมอ โดยการแสวงหาความรู้และนำความรู้นั้นมาประยุกต์ใช้ให้ถูกต้องและเหมาะสม จะเป็นสิ่งที่สำคัญที่จะทำให้การคิดและการตัดสินใจนั้นมีคุณภาพ สามารถแก้ไขปัญหาในชีวิตประจำวัน ทั้งต่อตนเอง ต่อสังคมและประเทศชาติ ซึ่งเป็นผลสืบเนื่องไปสู่การกระทำที่ดีต่อไปในอนาคต....ที่กล่าวมาก็เป็นวัตถุประสงค์หลักของการกำหนดให้นักศึกษาเรียนในรายวิชานี้ ผลสัมฤทธิ์ น่าจะอยู่ที่ความสามารถในการประยุกต์ใช้เป็นสำคัญ

สำหรับ web blog นี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นช่องทางให้นักศึกษาที่สนใจ สามารถเข้าศึกษาเพิ่มเติมจากการเรียนในห้องเรียนได้อีกทางหนึ่ง และเป็นช่องทางการสื่อสารระหว่างผู้สอน กับผู้เรียน หากมีปัญหาข้อสงสัย สามารถสอบถามได้ โดยเข้ามาแสดวความคิดเห็น (Comments) ดังนั้น ในสัปดาห์นี้ ก็ขอให้นักศึกษา Com ๙ ทุกคนเข้าร่วมแสดงความคิดเห็น โดยการแนะนำตัว อาจจะบอกชื่อจริง ชื่อเล่น การงานปัจจุบัน เป็นต้น ...อย่าลืมครับ เข้ามาทักทายกันบ่อยๆนะครับ